-
အလင်္ကာငှက်သို့ အလွမ်းတေး
သစၥာယတနနီဠမွိ၊သစၥပကၡီ နိလီယတု။သစၥာဓိပတိနိဒၵိ႒ံ၊သစၥဂီတံ နိကူဇတု။ သစၥာသိုက္ၿမံဳထဲမွာသစၥာငွက္ငယ္ ကြန္းခိုပါေတာ့…။သစၥာသခင္ ဖြဲ႕သီခဲ့တဲ့သစၥာေတးကို သီက်ဴးပါေတာ့…။
-
တွင်းနက်
ေလာေက ဇိဃစၦာ ပရမာ၀ ေရာဂါ၊ကိေစၦန ဘိကၡာပိ ဂေ၀သိတဗၺာ။အႆာသကာ ေန၀ မယံ အဟုမွာ၊ပစၦာ ဘ၀ိႆာမ ႏု ပီတိဘကၡာ။ ငတ္မြတ္မႈဟာ တကယ့္ ေရာဂါ၊အစာေရစာလဲ ႐ွားပါး။အသက္႐ွဴလဲ အရမ္းၾကပ္။ပီတိကိုမွ စားရပါ့မလား…။
-
သြဝါဒအက္ခရာ
ျဗဟၼဏီအကၡရာနဲ႔ ပါဠိဂါထာေလး ပထမဆံုးအႀကိမ္ ေရးျဖစ္တယ္။ ဂါထာကေတာ့ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ အဆံုးအမပါ။ အသြင္သ႑ာန္အေနနဲ႔ ေခ်ာေမြ႕ေျပျပစ္ၿပီး အႏွစ္သာရအေနနဲ႔ သိမ္ေမြ႕နက္နဲတဲ့ ဒီဂါထာကို ျမတ္ဗုဒၶပံုေတာ္နဲ႔အတူ ေဖာ္က်ဴးခြင့္ရလိုက္တာ မဂၤလာပါပဲဗ်ာ။ ပါဠိဂါထာက ဒီလိုပါ… သဗၺပါပႆ အကရဏံ၊ကုသလႆူပသမၸဒါ။သစိတၱပရိေယာဒါပနံ။ဧတံ ဗုဒၶါန သာသနံ။ ပံုေတာ္မွာ ဂုဏ္ေတာ္ ေဖာ္က်ဴးဖို႔ အားေပးတဲ့ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ကို ေက်းဇူးတင္ရမွာပဲ။
-
အဋ္ဌ အဋ္ဌ အဋ္ဌ အဋ္ဌ
ေယသံ ပန အႏၶကာရသဂၤါမတေလ သစၥာ၀ုဓံ,ေတသံ အႏုပေမာဒေလာဟိတာနိ အ၀ႆုသႏၲိ,တထာပိ ေတသံ သႏၲိ၀ါဒါ ေန၀ ၀ိနႆႏၲိ, ပရိစဇနဇီ၀ိတံ န ပရိဘိဇၨတိ,အေဟာ ၀တ သူရေမာရာ။အမိုက္တိုက္စစ္ေျမျပင္မွာ သူတို႔…သစၥာလက္နက္ကို စြဲကိုင္လို႔ေပ်ာ္႐ႊင္ျခင္းေသြးေတြ ခန္းေျခာက္လို႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစကားေတြေတာ့ မပ်က္သုန္းလို႔စြန္႔လႊတ္မႈဇီ၀ိန္ မေႂကြပဲ့လို႔ေအာ္…ရဲရဲနီေဒါင္းတို႔…
-
ခလုတ်ထိမှ
၀ရညဴ ေဒ၀ပါေမာေကၡာ၊၀ၪၥီနံ ေဒ၀ဓီတာနံ။၀သမၸိ ေန၀ အာပေႏၷာ၊၀ေႏၵ ဗုဒၶံ ၀သိပၸတၱံ။ မာယာမ်ားသည့္ မာရ္နတ္သမီးပ်ိဳတို႔၏အလုိဆႏၵကို မလိုက္ေလ်ာခဲ့ေသာနတ္တို႔၏ အႀကီးအမွဴးျဖစ္ေသာအလို႐ွိတိုင္း ၿပီးျပည့္စံုေသာသမၼာသမၺဳဒၶကိုဦးခိုက္ပါ၏။ ဒီစၾကာဂါထာေလးကို ေရးျဖစ္ခဲ့တာ ၾကာလွပါၿပီ။ မဟာဗုဒၶ၀င္ထဲက အႏွစ္သက္ဆံုး ျဖစ္ေတာ္စဥ္တစ္ခုကို အာ႐ံုယူၿပီး ေရးထားတာ။ အခုအခ်ိန္မွာ ဒါကို သတိျပန္ရလာတဲ့ အေၾကာင္းကလဲ ႐ွိေနတယ္။ ဒုကၡစိတ္နဲ႔ ဒြိဟလူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေရာင္ျခည္ ၀ါးတားတားျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ဘုရားတတဲ့ သေဘာမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ေနလားေတာ့ မသိဘူး။ ပရိတ္ႀကီး ဓဇဂၢသုတ္ထဲက “မေမ၀ တသၼႎ သမေယ အႏုႆေရယ်ာထ”ဆိုတဲ့ ျမတ္ဗုဒၶအလုိေတာ္အတိုင္း ျဖစ္ပါေစလို႔ ဆုေတာင္းရင္း…။
-
မထုရာမှ ပုံရိပ်လွှာ
ဇမၺဴဒိပ္မွာ ျမတ္ဗုဒၶ ႏွစ္ႀကိမ္ႏွစ္ခါ ပြင့္ေတာ္မူခဲ့တယ္။ ဘီစီ ၆ရာစုမွာ ပထမအႀကိမ္အေနနဲ႔ ဗုဒၶဂယာမွာ သမၼာသမၺဳဒၶ ပြင့္ထြန္းခဲ့ၿပီး ေအဒီ ၁ရာစုမွာ ဒုတိယအႀကိမ္အေနနဲ႔ မထုရာမွာ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္ စတင္ ေပၚေပါက္ခဲ့တာ။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ သံုးႀကိမ္ ပြင့္တယ္လို႔ေတာင္ ေျပာရင္ရတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ လက္႐ွိ ပါကစၥတန္ အေနာက္ေျမာက္ေဒသျဖစ္တဲ့ ဂႏၶာရဟာ မထုရာနဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ပဲ။ အဲဒီက လက္ရာေတြက ဂရိႏြယ္တယ္။ မထုရာကေတာ့ အိႏၵိယ႐ိုးရာဟန္ပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီေဒသႏွစ္ခုကေတာ့ အျပန္အလွန္ လႊမ္းမိုးသက္ေရာက္မႈေတြ ႐ွိၾကတယ္။ မထုရာၿမိဳ႕ကို ၿမတ္ဗုဒၶကိုယ္ေတာ္တိုင္ ႂကြေရာက္ေတာ္မူခဲ့ဖူးတယ္။ အဲဒီတုန္းက ၿမိဳ႕နာမည္က မဓုရာတဲ့။ လမ္းၾကမ္းတယ္။ ဖုန္ထူတယ္။ ေခြးဆိုး ေပါတယ္။ ဘီလူးႀကမ္းေတြ ႐ွိတယ္။ ဆြမ္းကြမ္း ႐ွားတယ္လို႔ ျမတ္ဗုဒၶက ဒီၿမိဳ႕ရဲ႕ အျပစ္ေတြကို ေဟာခဲ့ဖူးတယ္။ ဒီၿမိဳ႕ေလးကို ႏွစ္ႀကိမ္ ေရာက္ဖူးတယ္။ အိႏၵိယေရာက္ခါစ ၂၀၀၅ ဇူလိုင္လနဲ႔ ဒီႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလတုန္းကရယ္။ ဖာဟီယန္တို႔ ႐ႊင္ဆန္တို႔ကေတာ့ ႏွစ္ ၁၆၀၀ေလာက္ ေစာၿပီး ေရာက္ခဲ့ၾကၿပီးၿပီ။ အဲဒီကို သြားခဲ့တဲ့ အဓိက ရည္႐ြယ္ခ်က္က မထုရာျပတုိက္ကို သြားၾကည့္တာ။ Aniconic ေခတ္ကေန Iconicကာလ အေျပာင္းအလဲ ပုံရိပ္ေတြျဖစ္တဲ့ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္ အေတာ္မ်ားမ်ား စုေဆာင္းထားတဲ့ ျပတိုက္တစ္ခုပါ။ “ဗာတႎသ လကၡဏူေပတာ-သီတာႏုဗ်ၪၨနာဓရာ”ဆိုတဲ့ ဂါထာအပိုင္းအစေလးတစ္ခု ရင္ထဲမွာ စြဲေနတာ ၾကာလွၿပီေပါ့။ လကၡဏာေတာ္ႀကီးငယ္ အသြယ္သြယ္နဲ႔ စံုလင္ျပည့္၀ေတာ္မူတဲ့ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ကိုယ္စား႐ုပ္ပြားေတာ္ကို ဂုဏ္ေတာ္ထံုမႊမ္း ပံုေတာ္မွန္းၿပီး စတင္ဖန္တီးခဲ့သူမ်ားရဲ႕ စြဲလမ္းသက္၀င္ယံုၾကည္ခ်က္အေတြးမွ်င္ေတြကို ေရာ္ရမ္းမွန္းဆရင္း မထုရာၿမိဳ႕ေလးကို ေနာက္တစ္ႀကိမ္ သြားခြင့္ရဖို႔ ေစာင့္ဆိုင္းေနမိတယ္။
-
အက္ခရာမဲ့ ဝေဒနာ
ယမုနာ ျမစ္ကမ္းနေဘးက အျဖဴေရာင္ႏြဲ႕ႏြဲ႕ ေတးတစ္ပုဒ္စာသားမဲ့ေနဆဲ…။ ခရီးထြက္ျဖစ္တယ္။ ခရီးလမ္းက လြမ္းေမာစရာလား…ရင္ေမာစရာလား…မိန္းေမာစရာလား… မက္ေမာစရာလား…ရယ္ေမာစရာလား…ဆိုတာ ေ၀ခြဲလို႔မရႏိုင္ေပမယ့္ ေမာေတာ့ေမာတယ္။သြားတာက တစ္ေနရာ။ ဒါေပမယ့္ ဆက္စပ္သလိုလို ႐ွိတယ္လို႔ ထင္မိတာနဲ႔ ဒီႏွစ္ေဆာင္းေႏွာင္းပိုင္းတုန္းက သြားျဖစ္ခဲ့တဲ့ ေနရာေလးကို သတိရမိတယ္။ “တာ့ဂ်္မဟာ” ပါ။ အဲဒီေနရာကို ေရာက္ေတာ့ ဘာေျပာရမွန္း မသိႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ခံစားရတယ္။ အင္း…ေမာေနလို႔လားမသိ။
-
အသောကရဲ့ အက္ခရာများ (နောက်ဆက်တွဲ-၄)
စာေရးျခင္းအတတ္ပညာမွာ အစဆိုတာေတာ့ ႐ွိမယ္ထင္တယ္။ ျမသန္းတင့္ရဲ႕ The Art of Writingဘာသာျပန္ထဲမွာ အစဆိုတာကို ဒီလို ဖြဲ႕ထားတယ္။ “ငယ္ငယ္တုန္းက လွပတဲ့ပစၥည္းတခုကို အျခားတစ္ခုခုက ဖံုးကြယ္ထားတာျမင္ရင္ အဲဒီဖံုးကြယ္ထားတာကို ဖယ္႐ွားပစ္ခ်င္္တဲ့စိတ္မ်ိဳး ေပၚခဲ့တယ္တဲ့။ အဲဒီလို ဖံုးကြယ္ခံထားရတဲ့ အလွအပကို “အက်ဥ္းခ်ခံထားရတဲ့ အလွ”လို႔ သူက ေခၚခဲ့တယ္။ အက်ဥ္းက်ခံထားရတဲ့ အမွန္တရားတစ္ခုကို လြတ္ေျမာက္ေအာင္လုပ္ေပးဖို႔ စိတ္ဆႏၵမ်ိဳးျဖစ္တယ္ဆိုတာကို သူ အဲဒီတုန္းက မသိခဲ့ဘူးတဲ့။” အင္း…သူေျပာလို႔ပဲ။ ႏို႔မို႔ရင္ စာစေရးတာ ကႀကီးခေကြးကလို႔ ထင္စရာ။ ျဗဟၼဏီအကၡရာ အေရးအဖတ္ သင္ခဲ့ရတာ ၂ႏွစ္ျပည့္ေတာ့မယ္။ ဒီျဗဟၼဏီမွာလဲ က, ခ စတဲ့ အကၡရာေတြပဲ။ အတိတ္က အရိပ္ေလးေတြကို ျပန္လြမ္းေမာမိတယ္။ ငယ္ငယ္တုန္းက ကႀကီးခေကြး ဘယ္သူသင္ေပးခဲ့လဲ မမွတ္မိေတာ့ဘူး။ ကႀကီးခေကြး စေရးတတ္တဲ့အခ်ိန္မွာ အေမေရာ အေဖပါ အနားမွာ မ႐ွိတာေတာ့ အေသအခ်ာ မွတ္မိတယ္။ ကံၾကမၼာဆိုတာ ဆန္းၾကယ္သား။ ႐ွိေစေတာ့။ အခုေတာ့ အေသာကအကၡရာမ်ားနဲ႔ပဲ ႏွစ္ပါးသြားလိုက္ပါအံုးမယ္။ အေသာကအကၡရာမ်ား ၁၇, ၁၈, ၁၉တို႕ကို အေသာကေက်ာက္ေဆာင္စာငယ္လို႔ ေခၚတယ္။ အားလံုးကို ျဗဟၼဏီအကၡရာ, ပရာကရစ္ဘာသာစကား အသံုးျပဳၿပီး ေရးထားတယ္။ အေသာကရဲ႕ အကၡရာမ်ား-၁ရကို Bahapur, Bairat, Ahraura, Rupnath, Gujarra, Sahasram, Maski, Gavimath, Palkigundu, Erragudi, Rajula-Mandgiri, Brahmagiri, Siddapur, Jatinga-Ramesvara,ဆိုတဲ့ ေနရာေတြမွာ ေတြ႕တယ္။ [googlemaps http://maps.google.co.in/maps/ms?hl=en&ie=UTF8&msa=0&msid=107327809118821417000.0004504fac4063c7fd9f3&ll=21.209314,80.739899&spn=14.307498,18.676758&z=5&output=embed&w=425&h=350] ဒီေက်ာက္စာမူဟာ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု နည္းနည္းပါးပါးပဲ ကြာတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေက်ာက္စာေတြက အပ်က္အစီး မ႐ွိဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ တစ္ပိုင္းတစ္စပဲ က်န္တယ္။ ဒါေပမယ့္ မူတစ္ခုထဲဆိုတာကို…
-
အသောကရဲ့ အက္ခရာများ (နောက်ဆက်တွဲ-၃)
ဗုဒၶစာေပေတြထဲက ကု႐ုတိုင္း ကမၼာသဓမၼၿမိဳ႕ဟာ အိႏၵိယႏိုင္ငံ နယူးေဒလီၿမိဳ႕ အေ႐ွ႕ေတာင္ဘက္ပိုင္းမွာ တည္႐ွိခဲ့တယ္လို႔ အိႏၵိယေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနဌာနက အတည္ျပဳထားတယ္။ အဲဒီၿမိဳ႕ငယ္ေလးမွာ ျမတ္ဗုဒၶဟာ အာနၪၨသပၸါယသုတၱန္, မဟာနိဒါနသုတၱန္, မဟာသတိပ႒ာနသုတၱန္, မာဂ႑ိယသုတၱန္, အရိယ၀ါသသုတၱန္, သမၼသသုတၱန္္္ေတြကို ေဟာၾကားခဲ့တယ္။ နာမည္အႀကီးဆံုးကေတာ့ မဟာသတိပ႒ာနသုတၱန္ပါ။ ကု႐ုတိုင္းဟာ ဥတုအဟာရမွ်တၿပီး တိုင္းသူျပည္သားေတြကလဲ စိတ္ခ်မ္းသာ ကိုယ္က်န္းမာလို႔ ဉာဏ္ပညာ ထက္ျမက္ၾကတဲ့အတြက္ သိမ္ေမြ႕နက္နဲလွတဲ့ မဟာသတိပ႒ာနသုတၱန္ႀကီးကို နားလည္သေဘာေပါက္ၾကတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဗုဒၶစာေပထဲမွာေတာ့ ကမၼာသဓမၼနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေၾကာင္းအရာ အေတာ္ မ်ားမ်ား႐ွိပါတယ္။ ယမုနာျမစ္ကမ္းနံေဘးက ေခတ္သစ္ ေဒလီၿမိဳ႕မွာ အႏၵိယအစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္မႈယႏၲရား တည္႐ွိေနသလို ဘာသာတရားေပါင္းစံု လႊမ္းၿခံဳတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ေတြ အေျမာက္အမ်ား သမိုင္းမွတ္တိုင္အျဖစ္ တည္႐ွိေနပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ အေသာကေက်ာက္စာတစ္ခုလဲ ပါတယ္။ ဒီေက်ာက္စာကို အေသာကဟာ ကု႐ုတိုင္း ကမၼာသဓမၼေဒသမွာ ေရးထုိးထားခဲ့တာလို႔ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနပညာ႐ွင္တို႔က သတ္မွတ္ထားၾကတယ္။ ဒီေက်ာက္စာမူကေတာ့ “အေသာကရဲ႕ အကၡရာမ်ား-၁ရ”ပါ။ ဒီေနရာေလးကို ခဏခဏ ေရာက္တယ္။ ေဒလီၿမိဳ႕က သမိုင္း၀င္ေနရာေတြထဲမွာ ျမန္မာေတြအေနနဲ႔ လြမ္းေမာဖြယ္ရာ အေကာင္းဆံုးေနရာေလးပါ။ ျမတ္ဗုဒၶကိုယ္ေတာ္တိုင္ ႂကြေရာက္သီတင္းသံုးေတာ္မူခဲ့ၿပီး တရားေဒသနာေတာ္ေတြ ေဟာၾကားသြားခဲ့တဲ့ ေနရာမွာ ၿငိမ္းေအးသိမ္ေမြ႕တဲ့ ဓမၼဓာတ္ေတြ ပ်ံႏွံ႔ေနတယ္ဆိုတာ အေသအခ်ာပါပဲ။ ေနရာေလးက ႐ိုး႐ိုးေလးပဲ။ ေ႐ႊေရာင္ေငြေရာင္ တေျပာင္ေျပာင္နဲ႔ မဟုတ္ဘူး။ လူေနရပ္ကြက္ထဲ ေရာက္ေနေတာ့ တခ်ိန္တုန္းက ဒီေနရာဟာ ေဒသခံေတြရဲ႕ တပိုတပါးသြားတဲ့ေနရာျဖစ္ေနလို႔ (Indianေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အဲဒီကိစၥကို အဆင္ေျပတဲ့ေနရာမွာ ႐ွင္းေလ့႐ွိတယ္။ တစ္ျခားႏိုင္ငံေတြအေၾကာင္းေတာ့ မသိဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ယွဥ္ရင္ေတာ့ သူတို႔က စံပဲ။) ဧည့္သည္ေတြ လာတဲ့အခါ ဗုဒၶါႏုႆတိ, ဓမၼာႏုႆတိ ကမၼ႒ာန္း မစီးျဖန္းႏိုင္ဘဲ ပဋိကူလသညာ ဘာ၀နာပြားမ်ားတဲ့ ေနရာျဖစ္ခဲ့တယ္။ အခုေတာ့…
-
အသောကရဲ့ အက္ခရာများ-၁၉
အေသာကေက်ာက္စာေတြထဲမွာ စိတ္၀င္စားစရာ အေကာင္းဆံုး ေက်ာက္စာတစ္ခုလို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ ဒီေက်ာက္စာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စာတစ္ေစာင္ ေပတစ္ဖြဲ႕ ေရးထားၾကတာေတြ အမ်ားႀကီး။ ေနာက္မွ အက်ယ္တ၀င့္ ေရးတာေပါ့။ အခုေတာ့ အရင္ ေက်ာက္စာသန္႔သန္႔ပဲ ဖတ္ၾကည့္ပါအံုး။ပိယဒသိ လာဇာ မာဂေဓ သံဃံ အဘိ၀ါဒနံ အာဟာ။ အပါဗာဓတံ စ ဖာသု၀ဟာလတံ စာ။၀ိဒိေတ ေ၀ ဘံေတ အာ၀တေက ဟမာ ဗုဓသိ ဓံမသိ သံဃသီ တိ ဂါလေ၀ စ ပသာေဒ စ။ ဧ ေကစိ ဘံေတဘဂ၀တာ ဗုေဓန ဘာသိေတ သေ၀ ေသ သုဘာသိေတ ၀ါ ဧ စု ေခါ ဘံေတ ဟမိယာေယ ဒိေသယာ ေဟ၀ံ သဓံေမစိလဌိတီေက ေဟာသတီ တိ အလဟာမိ ဟကံ တံ ၀တေ၀။ ဣမာနိ ဘံေတ ဓံမပလိယာယာနိ ၀ိနယသမုကေသအလိယ၀သာနိ အနာဂတဘယာနိ မုနိဂါထာ ေမာေနယသူေတ ဥပတိသပသိေန ဧ စာ လုဃုေလာ-၀ါေဒ မုသာ၀ါဒံ အဓိဂိစ် ဘဂ၀တာ ဗုေဓန ဘာသိေတ ဧတာနိ ဘံေတ ဓံမပလိယာယာနိ ဣဆာမိကႎတိ ဗဟုေက ဘိခုပါေယ စာ ဘိခုနိေယ စာ အဘိခိနံ သုေနယု စာ ဥပဓာေလေယယု စာေဟ၀ံေမ၀ါ ဥပါသကာ စာ ဥပါသိကာ စာ။ ဧေတန ဘံေတ ဣမံ လိခါပယာမိ အဘိေဟတံ ေမ ဇာနံတူ တိ။ ပိယဒသီမည္ေသာ အေသာကမင္းၾတားႀကီးသည္ မဂဓတိုင္း အတြင္း႐ွိ သံဃာေတာ္မ်ားသို႔ ကပ္ေရာက္ဖူးေမွ်ာ္…