အသောကရဲ့ အက္ခရာများ-၂၄
– ေဒ၀ါနံ ပိေယ ပိယဒသိ လာဇ ေဟ၀ံ အဟာ။ သဍဳ၀ီသတိ၀သ-
– အဘိသိေတန ေမ ဣမာနိ ဇာတာနိ အ၀ဓိယာနိ ကဋာနိ။ ေသ ယထာ
– သုေက သာလိကာ အလုေန စက၀ါေက ဟံေသ နံဒီမုေခ ေဂလာေဋ
– ဇတူကာ အံဗာကပိလိကာ ဒုဍီ အနဌိကမေဆ ေ၀ဒေ၀ယေက
– ဂံဂါပုပုဋေက သံကုဇမေဆ ကဖဋသယေက ပံနသေသ သိမေလ
– သံဒေက ၾသကပႎေဋ ပလသေတ ေသတကေပါေတ ဂါမကေပါေတ
– သေ၀ စတုပေဒ ေယ ပဋိေဘာဂံ ေနာ ဧတိ န စ ခါဒိယတိ
– ဧဍကာ စာ သူကလီ စာ ဂဘိနီ ၀ ပါယမီနာ ၀ အ၀ဓိယာ ေပါတေက
– ပိ စ ကာနိ အာသံမာသိေက ၀ဓိကုကုေဋ ေနာ ကဋ၀ိေယ၊ တုေသ သဇီေ၀
– ေနာ စ်ာေပတ၀ိေယ၊ ဒါေ၀ အနဌာေယ ၀ါ ၀ိဟိသာေယ ၀ါ ေနာ စ်ာေပတ၀ိေယ။
– ဇိေ၀န ဇီေ၀ ေနာ ပုသိတ၀ိေယ။ တီသုစာတံုမာသီသု တိသာယံ ပုံနမာသိယံ
– တႎနိ ဒိ၀သာနိ စာ၀ုဒသံ ပံနဍသံ ပတိပဒါ ေယ ဓု၀ါေယ စာ
– အႏုေပါသထံ မေဆ အ၀ဓိေယ ေနာ ပိ ၀ိေကတ၀ိေယ။ ဧတာနိ ေယ၀ ဒိ၀သာနိ
– နာဂ၀နသိ ေက၀ဋေဘာဂသိ ယာနိ အံနာနိ ပိ ဇီ၀နိကာယာနိ
– ေနာ ဟံတ၀ိယာနိ။ အဌမီပခါေယ စာ၀ုဒသာေယ ပံနဍသာေယ တိသာေယ
– ပုနာ၀သုေန တီသု စာတုံမာသီသု သုဒိ၀သာေယ ေဂါေန ေနာ နိလခိတ၀ိေယ။
– အဇေက ဧဍေက သူကေလ ဧ ၀ါ ပိ အံေန နီလခိယတိ ေနာ နီလခိတ၀ိေယ။
– တိသာေယ ပုနာ၀သုေန စာတံုမာသိေယ စာတံုမာသိပခါေယ အသြသာ ေဂါနသာ
– လခေန ေနာ ကဍ၀ိေယ။ ယာ၀ သဍဳ၀ီသတိ၀သအဘိသိေတန ေမ ဧတာေယ
– အံတလိကာေယ ပံန၀ီသတိ ဗံဓနေမာခါနိ ကဋာနိ။
မင္းတကာတို႔ ခ်စ္ၾကည္ ေလးစားအပ္၍ ပိယဒႆီဟု ၀ွ႔ဲခ်ီ ခပ္ႏွိပ္ အ႐ွင္မဟာကႆပ မေထရ္ျမတ္၏႔ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ကို ခံယူ-ရ႐ွိေသာ အေသာကမင္းၾတားႀကီး ဤသို႔ မိန္႔ျပန္ထား႐ွိေလၿပီ၊ ငါမင္းတရားသည္ အဘိသိက္ သြန္း၍ ၂၆-ႏွစ္႐ွိေသာ္, ဤဆိုလတၱံ႕ေသာ အသက္႐ွိ သတၱ၀ါတို႔ကို သတ္ျဖတ္ျခင္းမွ တားျမစ္ေတာ္မူအပ္ကုန္၏၊ ထိုသတၱ၀ါတို႔ကား- ေက်း-က်က္တူေ႐ြး-သာလိကာ-ဆက္ရက္, ငွက္ႀကီးတုံးစပ္-၀န္လိုငွက္ႀကီး, စကၠ၀ါက္ငွက္, ဟင္းသာ-ငန္းငွက္, နႏၵိမုခ-မည္ေသာငွက္, ေဂလာဋ-မည္ေသာငွက္, လင္းႏို႔, ခါခ်ဥ္-သို႔မဟုတ္ ေတာင္ပို႔ခ်, လိပ္, အ႐ိုးမ႐ွိေသာငါး, ေ၀ဒေ၀ယက-မည္ေသာငါး, ဂံဂပုပုတက-မည္ေသာ ငါး, ပင္လယ္ငါးလင္ပန္း, ျမစ္လိပ္-ေရလိပ္, ျဖဴသတၱ၀ါ, သစ္တက္႐ွဥ့္-၀ါ ႐ွဥ့္မြဲး, ဦးခ်ိဳတက္ မ်ားေသာ ဆတ္, ႏြားသူေတာ္, ႏြားလား, ေမ်ာက္သတၱ၀ါ, ဥခ်ိဳးငွက္- ခိုျဖဴ-ခိုျပာ, အသံုးမျပဳေသာ အေျခေလးေခ်ာင္း႐ွိ သားသတၱ၀ါတို႔ကိုလည္း မစားအပ္၊ ထို႔ျပင္, ကိုယ္၀န္႐ွိေသာ, သို႔မဟုတ္ ႏို႔စို႔ သားငယ္႐ွိေသာ ဆိတ္မ, သိုးမ, ၀က္မတို႔ကို, ၎တို႔သားငယ္မ်ား ေကာင္းမြန္စြာ ႀကီးပြားျခင္းသို႔ မေရာက္မီ, မသတ္ျဖတ္အပ္ကုန္၊ ၾကက္တိုက္ျခင္း, ၾကက္တယ္ျခင္း, ထိုမွတပါး အသက္႐ွိ သတၱ၀ါတို႔ကို အေပ်ာ္အပါး တိုက္ခိုက္ ျမဴးတူးျခင္းတုိ႔ကိုလည္း မျပဳအပ္ကုန္၏။
ေတာသား သတၱ၀ါတို႔ ခုိကိုးရာမဲ့ ျဖစ္ေစတတ္, ညႇင္းဆဲျခင္းကို ျပဳတတ္ေသာ ေတာမီး ႐ႈိ႕ၿမႇိက္ျခင္းကို မျပဳအပ္၊ အသက္႐ွိ သတၱ၀ါတို႔ျဖင့္ေသာ္၎, ၎၏့ အသားျဖင့္ေသာ္၎ သတၱ၀ါတပါးကို အစာေကၽြး၍႕ မေမြးျမဴအပ္၊ သံုးဥတု ေလးလ ေလးလတို႔ အဆံုးျဖစ္ေသာ ေန႔မ်ား, ႏွစ္၏့ ၃လ ေျမာက္ ၀ါဆိုလႏွင့္ လျပည့္ေန႔, ဤ၃ေန႔တို႔ပတ္လံုး၎, လဆန္း-လဆုတ္-၁၅-၁၄ ရက္ေျမာက္ေန႔, လဆုတ္ ၁၅ရက္ ေျမာက္ေသာေန႔, ေလးသီတင္းအတြက္ တရက္ေန႔, အထြက္ ၂ရက္ေန႔, ဥပုသ္ေန႔တိုင္း၎, ဤေန႔ရက္မ်ား၌ ငါးတို႔ကို မဖမ္း မသတ္ရ၊ ေရာင္းလည္း မေရာင္း၀ယ္ရ၊ ထိုေန႔ ထိုရက္ အတြင္းတို႔၌ ဆင္ျမင္းတို႔ ေနထိုင္ရာ ေတာေတာင္မ်ား၌၎, တံငါတို႔ က်က္စားရာ ေရကန္-ျမစ္-ေခ်ာင္း-အင္းအိုင္မ်ား၌ သား ငါးမ်ား, ထုိမွတပါး အျခား ငွက္စေသာ သက္႐ွိသတၱ၀ါ မွန္သမွ်တို႔ကို မသတ္ျဖတ္အပ္, မလိုက္အပ္ကုန္။
လတိုင္း လဆုတ္ ပကၡ ႐ွစ္ရက္ေျမာက္, ၁၄ရက္ေျမာက္, ၁၅ရက္ေျမာက္, ၃ရက္ေျမာက္ေန႔, ပုဏၰဗုသွ်ဳ နကၡတ္ပြဲးေန႔, ၃ဥတု အဆံုး ေလးလေျမာက္ေသာေန႔- ဤေန႔မ်ား၌ ႏြားတုိ႔ကို သင္းမကြပ္အပ္၊ ထုိမွတပါးေသာ ဆိတ္သိုး-၀က္ႏွင့္ အျခားသတၱ၀ါတို႔ကိုလည္း သင္းမကြပ္အပ္, သင္းမကြပ္ေစအပ္၊ လဆန္း-လဆုတ္ ၃ရက္ေန႔, ပုဏၰဗုသွ်ဳနကၡတ္ပြဲးေန႔ ဥတု-အဆံုး ေလးလေျမာက္ေန႔, ေလးလ၏့ ပကၡေန႔တို႔၌ ျမင္း-ႏြားတို႔ကို သတ္ရန္ တံဆိပ္ ထိုးမွတ္ျခင္း, မွတ္ေစျခင္းတို႔ကို မျပဳလုပ္အပ္၊ ငါဘုရင္မင္းျမတ္ အဘိသိက္သြန္း၍႕ ၂၆ႏွစ္ေျမာက္အတြင္းအခါ၌ ဤတရားဆံုးမကန္႔ျမစ္စာကို ေရးသားထုတ္ျပန္ေစအပ္သည္၊ထုိႏွင့္အလားတူလည္း ၂၅ႀကိမ္တိုင္ အက်ဥ္းသားတို႔အား အက်ဥ္းေထာင္မွ လြတ္ေစျခင္းတို႔ကို ျပဳေစအပ္ကုန္ၿပီ။ (အ႐ွင္အာဒိစၥ၀ံသ, အေသာကမင္းတရားႀကီး၏့ ေက်ာက္စာေတာ္)
……
နတ္တို႔ခ်စ္ျမတ္ႏိုးေသာ ပိယဒသီမင္းႀကီး ဤသို႔ မိန္႔ေတာ္မူ၏။
ငါအဘိသိက္ခံသည္မွ ႏွစ္ဆဲ့ေျခာက္ႏွစ္ေျမာက္၌၊ ဤသတၱ၀ါတို႔အား သတ္ျဖတ္ျခင္းမွ တားျမစ္ေတာ္မူ၏။
ေက်း (ၾကက္တူေ႐ြး)၊ သာလိကာ၊ ငွက္ႀကီးတံုးစပ္၊ စကၠ၀က္၊ ဟသၤာ၊ နႏၵီမုခ၊ ႀကိဳးၾကာ၊ လင္းႏို႔၊ ခါခ်ဥ္၊ ေရလိပ္၊ အ႐ိုးမဲ့ငါး၊ ဇီ၀ဇိုး၊ ဂဂၤါေရၾကက္၊ ငါးတန္၊ ကုန္းလိပ္၊ ျဖဴ၊ ႐ွဥ့္၊ စာမရီသား၊ ႏြားလား၊ ေမ်ာက္၊ သမင္၊ ခ်ိဳး၊ ခို၊ အသံုးလည္းမျပဳ စားလည္းမစားေသာ ေျခေလးေခ်ာင္းေကာင္အားလံုး။
ကိုယ္၀န္ေဆာင္၊ သို႔မဟုတ္၊ ႏို႔တိုက္ေနေသာ ဆိတ္မ ၀က္မႏွင့္၊ ေျခာက္လေအာက္အ႐ြယ္္ သားငယ္တုိ႔ကို မသတ္ရာ။ ၾကက္ဖတို႔ကို မသင္းရာ၊ (ပိုးမႊားစသည္) သက္႐ွိသတၱ၀ါတို႔ႏွင့္ မကင္းေသာ ဖြဲတို႔ကို မီးမ႐ႈိ႕ရာ။ အေၾကာင္းမဲ့ေသာ္၎၊ အသက္တို႔ကို ေသေၾကပ်က္စီးေစရန္ေသာ္၎၊ ေတာတို႔ကို မီးမတိုက္ရာ။ သတၱ၀ါတေကာင္၏ အသက္ျဖင့္၊ အျခား သတၱ၀ါတေကာင္းအား မေကၽြးေမြးရာ။
ေလးလစီ႐ွိေသာ ဥတုသံုးပါးတို႔၏ ဆန္းသံုးရက္တို႔၌၎၊ တိသ (ဖုသွ်)နကၡတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာ ေန႔တို႔၌၎၊ လျပည့္ေန႔တို႔၌၎၊ တဆဲ့ေလးရက္၊ တဆဲ့ငါးရက္ႏွင့္္၊ ဆန္းဆုတ္ တရက္တည္းဟူေသာ သံုးေန႔တို႔၌၎၊ ဥပုသ္ေန႔တိုင္းတို႔၌၎၊ ငါးတို႔ကို မသတ္ရာ၊ မေရာင္းရာ။
ထိုေန႔တို႔၌ပင္ နာဂ၀န (ဆင္ေတာ)ႏွင့္ တံငါတို႔ က်က္စားရာ အရပ္တို႔၌၊ အျခား မည္သည့္ သတၱ၀ါတို႔ကိုမွ်လည္း မသတ္ရာ။
႐ွစ္ရက္ပကၡ တို႔၌၎၊တဆဲ့ေလးရက္၊ တဆဲ့ငါးရက္ လကြယ္ လျပည့္ေန႔တို႔၌၎၊ တိသ (ဖုသွ်)နကၡတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာ ေန႔တို႔၌၎၊ ေလးလစီ႐ွိေသာ ဥတုသံုးပါးတို႔၏ ဆန္းသံုးရက္တို႔၌၎၊ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္တို႔၌၎၊ ႏြားတို႔ကို မသင္းရာ။ ဆိတ္သိုး ၀က္ႏွင့္ အျခား သင္းေလ့႐ွိေသာ သတၱ၀ါတို႔အားလည္း မသင္းရာ။
တိသ (ဖုသွ်) နကၡတ္ႏွင့္ ယွဥ္ေသာေန႔၊ ပုနဗၺသုနကၡတ္ႏွင့္ ယွဥ္ေသာေန႔၊ ေလးလတႀကိမ္ ဥတုဆန္းရက္တို႔၌၎၊ ေလးလတႀကိမ္ ဥတုဆန္းသည္မွ ပကၡ (တဆဲ့ေလးရက္) ေန႔တိုင္းတို႔၌၎၊ ျမင္း၊ ဆိတ္၊ ႏြားတို႔အား တန္ဆိပ္ မခတ္ရာ။
ငါ အဘိသိက္ခံသည္မွ၊ ႏွစ္ဆဲ့ ေျခာက္ႏွစ္ေသာ ကာလအတြင္း၌၊ ႏွစ္ဆဲ့ငါးႀကိမ္တိုင္၊ ေထာင္အက်ဥ္းသားတို႔အား ငါလႊတ္ခဲ့ေလၿပီ။ (ဦးဖုိးလတ္, အေသာကေက်ာက္စာမ်ား၊)
…..
Thus spake king Devanampiya Piyadasi: — ‘In the twenty-seventh year of my anointment the following animals shall not be put to death: the parrot, the maina (or thrush), the wild duck of the wilderness, the goose, the bull-faced owl, the vulture, the bat, the ambaka-pillika, the raven, and the common crow, the vedaveyaka, the adjutant, the sankujamava, the kaphatasayaka, the panasasesimala, the sandaka, the okapada, those that go in pairs, the white dove, and the domestic pigeon. Among all four-footed beasts the following shall not be for food, they shall not be eaten: the she -goat of various kinds, and the sheep, and the sow, either when heavy with young or when giving milk. Unkilled birds of every sort for the desire of their flesh shall not be put to death. The same being alive shall not be injured: whether because of their uselessness or for the sake of amusement they shall not be injured. Animals that prey on life shall not be cherished. In the three four-monthly periods (of the year) on the evening of the full moon, during the three (holy) days, namely, the fourteenth, the fifteenth, and the first day after conjunction, in the midst of the uposatha ceremonies (or strict fasts), unkilled things (or live fish?) shall not be exposed for sale. Yea, on these days, neither the snake tribe, nor the feeders on fish (alligators), nor any living beings whatsoever shall be put to death.
” ‘On the eighth day of the paksha (or half month) on the fourteenth, on the fifteenth, on (the days when the moon is in the mansions of) trisha or punarvasa, — on these several days in the three four-monthly periods, the ox shall not be tended: the goat, the sheep, and the pig, if indeed any be tended (for domestic use) shall not then be tended. On the tirsha and the punarvasa of every four months, and of every paksha or semi-lunation of the four months, it is forbidden to keep (for labour) either the horse or the ox.
‘Furthermore, in the twenty-seventh year of my reign, at this present time, twenty-five prisoners are set at liberty.’ (Tr. Prinsep: Alexander Cunningham, Inscriptions of Asoka.)
…..
Thus saith His Sacred and Gracious Majesty the King: By me consecrated twenty-six years, the following creatures were declared as not to be killed, such as Parrots, mainas, adjutants (?), ruddy geese, wild geese, nandi-mukhas, gelatas (probably cranes), bats, queen ants, terrapins, prawns, vedaveyakas, gangapuputakas (a kind of fish), skate, tortoises and porcupines, tree-squirrels, Barasing stags, bulls set at liberty, okapindas, rhinoceroses, white doves, domestic doves, and all quadrupeds which do not come into use, nor are eaten.
Those she-goats, ewes, and sows, whether with young or in milk, are not to be killed, as also their offspring which are within six months of age. The caponing of cocks is not permitted. Husks with living things therein must not be burnt. Forests for nothing or for violence (to living creatures) must not be burnt. The living must not be nourished with the living.
On the three Chaturmasis [i.e., on the full-moon day which falls before (or after) the usual season of four months], and on the Tisya (i.e., Pausa month) full moon, fish shall neither be killed, nor sold, for three days, viz., the fourteenth, the fifteenth, of the first, and the first of the second, fortnight, as well as on all fasting days as a rule.
On the same days, again, in the elephant-forests, and in the preserves of the fishermen, other classes of living creatures must not be killed.
On the eighth (tithi) of every fortnight, on the fourteenth, on the fifteenth, on the Tisya, and Punarvasu days, on the full-moon days of the three seasons, and at festivals, bulls shall not be castrated, nor he-goats, rams, and boars, nor other such animals as are usually castrated.
On the Tisya and Punarvasu days, on the full-moon days of the seasons, and during the fortnights connected with the seasonal full-moons, the branding of horses and cows is not permitted.
Until (I had been) anointed twenty-six years, in this period, twenty-five jail-deliveries have been effected by me. (R.K. Mookerji, Asoka)